Na pewno nie raz Wam się zdarzyło widzieć na ulicy migających ludzi. Czy zastanawialiście się kiedyś kim są, jaką społeczność tworzą, jakim naprawdę mówią językiem? Pewnie niekoniecznie przyszło Wam do głowy, że to mniejszość językowa?
Zacznijmy jednak od początku. Jak mówić o Głuchych?
Dla wielu słyszących słowo „głuchy” jest zbyt dosłowne, a nawet niegrzeczne, wolą mówić „głuchoniemy”, wydaje się bowiem, że słowo to jest delikatniejsze, bardziej poprawne politycznie. Otóż nic bardziej mylnego. Dowiedzcie się, że Głusi wcale nie są niemi! Mówią, co prawda w języku niezrozumiałym, wręcz obcym dla słyszących, ale ich język – Polski Język Migowy (PJM) – to prawdziwy regularny i pełnowartościowy język. Jest to pierwszy i naturalny język Głuchych, czyli taki, którego Głuche dzieci uczą się od Głuchych rodziców (więcej o Polskim Języku Migowym tutaj). A zatem jak można powiedzieć, że są niemi? Czy o Szwedzie lub Japończyku, którego języka nie rozumiecie i nie macie z nim wspólnego języka (np. angielskiego), powiedzielibyście, że jest niemy? Nic z tych rzeczy, prawda? Powiedzielibyście, że jest obcojęzyczny. I dokładnie tak samo jest z Głuchymi Nie wspominając już o fakcie, że niektórzy Głusi, uczeni artykulacji u logopedów, potrafią mówić nie tylko językiem migowym, ale i werbalnym. Słowo „głuchoniemy” jest nie tylko nieadekwatne, ale i krzywdzące. Głusi bardzo go nie lubią i chyba trudno im się dziwić. Mówimy zatem po prostu „Głuchy” lub „Głucha” i już 🙂 Jest to nie tyle akceptowalne przez Głuchych, co wręcz oczekiwane.
No dobrze, ale piszemy dużą czy mała literą. Dlaczego?
Na początku trzeba rozróżnić dwie rzeczy: głuchotę w aspekcie medycznym i kulturowym. W aspekcie medycznym „głuchy” oznacza osobę z niedosłuchem stopnia głębokiego. Piszemy to małą literą. Tymczasem, gdy mówimy o osobach, które czują przynależność do określonej społeczności, mniejszości posługującej się własnym językiem, piszemy słowo „Głuchy” z dużej litery. Tak właśnie jest bo, Głusi wykształcili swoją własną kulturę, z której są dumni, stąd zapis z dużej litery – analogicznie zapisujemy nazwy mniejszości kulturowych takich jak Żydzi, Baskowie czy Ślązacy.
Kto należy do Kultury Głuchych?
Przede wszystkim osoby, które urodziły się w Głuchej rodzinie i Polski Język Migowy jest ich pierwszym językiem, posługują się nim biegle. Ponadto niezwykle ważne jest poczucie przynależności do środowiska osób Głuchych i przywiązanie do wykształconych w nim norm i wartości. W tej społeczności nie odnajdą się np. osoby ogłuchłe w dorosłym wieku (np. na skutek wypadku czy choroby). Zdarza się jednak, że swoje miejsce w społeczności Głuchych mają osoby słyszące np. CODA (skrót z języka angielskiego – Child of Deaf Adult, czyli słyszące dziecko niesłyszących rodziców), a to ze względu na to, że ich pierwszym językiem jest Polski Język Migowy, ponieważ rodzice migali do nich od wieku niemowlęcego 🙂
Co jeszcze jest ważne?
Środowisko osób niesłyszących jest bardzo zróżnicowane – są w nim osoby głuche i słabosłyszące, niektórzy noszą aparaty słuchowe i posługują się mową werbalną, inni niekoniecznie. Pamiętajmy, że to czy dana osoba nosi aparat słuchowy lub implant, jest jej osobistym wyborem i nie powinniśmy w to ingerować czy oceniać.
Ponadto ważne jest, żeby wiedzieć, że Głusi nie postrzegają siebie jako osoby z jakąś niepełnosprawnością – są po prostu obcojęzyczni i tak o sobie mówią. Brak słuchu nie jest dla nich chorobą, a Głusi nie czują się skrzywdzeni przez los. Są dumni ze swojej Kultury i przynależności do niej.
Podsumowanie:
1. „Głusi” piszemy z dużej litery, ponieważ to nazwa mniejszości językowej w naszym kraju.
2. Mówimy „Głusi” z przekonaniem i świadomością, że nie są oni niemi i mają swój własny pełnowartościowy język.
3. Głusi wykształcili swoją własną Kulturę, z której są dumni.
4. Głusi nie mają poczucia skrzywdzenia przez los i nie postrzegają siebie jako osoby niepełnosprawne, a po prostu obcojęzyczne.
Jeśli macie jakieś pytania, wątpliwości czy po prostu chcecie wiedzieć więcej, zapraszamy do dalszych artykułów na stronie, na nasze warsztaty lub do kontaktu.